Ek kry in die week ʼn navraag van ʼn gebruiker: Beteken die woord poetoe in Afrikaans 'stywepap' of 'krummelpap'? Dit lyk na ʼn onbenullige vragie, maar ek weet sommer in my Afrikaanse gebeente hierdie een moet ek nie ligtelik opneem nie. Pappraatjies, het ek al geleer, is ʼn ding wat óf oorkook óf aanbrand.

Daar is, soos wat ek uit die navrae oor die kwessie kan aflei, uiteenlopende menings oor die aanvaarbaarheid van hul en hulle in skryftaal. Sommige gebruikers wil hul met wortel en tak uitroei, want hulle beskou dit nie meer as Afrikaans nie; ander wil dit met mag en mening behou, want hulle beskou dit as ʼn anker en ʼn verbintenis met Nederlands.

Albei groepe is natuurlik verkeerd. Hul is ʼn geldige woord – dit is opgeteken in moderne woordeboeke – en ons kry hul nie uit Nederlands nie – dit is in der waarheid eg Afrikaans; die ooreenstemmende Nederlandse voornaamwoord is hun. Volgens die taalkundige prof GS Nienaber (aangehaal in die WAT) het hulle en hul in die negentiende eeu hier in Suid-Afrika uit die Nederlandse hun-liede of hun-lui ontwikkel.

Dit is alles goed en wel, maar dit help navraers nie. Wanneer mag hul en wanneer mag hul nie?

Sommige van ons dra nie net swaar aan ons genetiese belasting nie, ons het boonop nog ʼn klomp name van voorouers geërf wat ons met ons moet saamdra (met geen plaas om daarvoor te wys nie), net soos die arme jong seuntjie in Jan Pohl se lawwe liedjie "Die Mannetjie". Ek het in my skooldae ook onder die bank ingeduik as my name van die klaslys afgelees is, maar ek het darem met die jare geleer om my klomp name met trots te aanvaar omdat dit my verbind aan mense vir wie ek lief was. Maar as dit by die skryfslag kom ... Nie net pas dit nooit op ʼn vorm in nie, wanneer daar nog titels bykom, raak dinge behoorlik morsig.

Weet jy hoekom 'n sepie 'n sepie is, hoekom jy so seerkry as iemand met jou sarkasties is, en hoekom oefenklere al hoe duurder raak, al bedek dit al hoe minder? Lees hier:

As daar nou ʼn manier is om ʼn skoolkind maagpyn te gee, ʼn onderwyser lus te maak vir drank en ʼn subredakteur na ʼn rooi pen te laat gryp, is dit as ʼn mens die aktief-passief-kwessie ophaal. (Ja, "aktief en passief" is korrek vir "bedrywende en lydende vorm". In Nederlands is dit die "actief en passief" en in Duits die "Activ und Passiv". Ander Germaanse tale gebruik dus deurlopend ook die Romaanse name vir die taalbousels.) Dié kouekoors is eintlik gans onnodig, want so ingewikkeld is dit ook nie. Daar is eintlik net twee belangrike goed om te onthou by die omskakeling van die aktiewe sin na ʼn passiewe konstruksie: 1) Die passief word spesifiek gebruik om van die onderwerp ontslae te raak, en 2) in die verlede tyd word die passiefhulpwerkwoord is oorwegend gebruik, nie was nie.