Die beantwoording van Afrikaanse taalnavrae is soms maar resepmatig. Mense wil meestal weet of en hoekom woorde vas of los geskryf word. Versamelname is 'n gewilde onderwerp: "Wat is die versamelnaam vir duikbote?" (Antwoord: flottielje.) Intensiewe vorme is nóg 'n onderwerp waaroor mammas en juffrouens mekaar gereeld die stryd aansê.

Maar soms neem die soeke na antwoorde op taalvrae 'n mens op interessante, min bewandelde paaie.

Die Virtuele Instituut vir Afrikaans (www.viva-afrikaans.org) het in 2015 ontstaan as ’n enkele navorsingsprojek wat net vyf jaar sou duur. VivA se vier stigtersmaatskappye is die ATKV, die Noordwes-Universiteit, die Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns, en die Trust vir Afrikaanse Onderwys. Hierdie stigtersmaatskappye het ingestem om fondse te bewillig om ’n droom te verwesenlik wat kan verseker dat Afrikaans oor twintig, vyftig en selfs ’n honderd jaar van nou af, steeds in sy hoë funksies sal kan fungeer.

VivA se droom is om ’n tegnologiese taalwêreld vir Afrikaans te ontwikkel. Hierdie droom word reeds gedeeltelik verwesenlik met onder meer ’n Taalonderrigportaal waar gebruikers toegang kry tot resente en gefundeerde beskrywings van die grammatika van die standaardvariëteit van Afrikaans. Hierdie grammatikas, naamlik die Algemene Afrikaanse Grammatika (AAG) en Afrikaanse Skoolgrammatika (ASG), word deur kundiges ontwikkel en deurlopend bygewerk. VivA beoog om ’n belangrike nuwe portaal vir die navorsing van die variëteite van Afrikaans, naamlik ’n Variasieportaal, tot die Taalonderrigportaal by te voeg.

Het jy al opgelet hoedat mense die woord bottel gebruik om eintlik na die inhoud van die bottel te verwys, soos in Die baba drink sy bottel; of hoe oog vir detail gebruik word in plaas van fyn aanvoeling vir detail, soos in Sy het ’n oog vir detail?

Wanneer jy woorde só vervang, skep jy skakels tussen dinge rondom jou: tussen die bottel en die inhoud daarvan, of tussen die vermoë om fyn detail te identifiseer en die deel van die mens, die oog, wat die fyn detail waarneem. Hierdie skakels word deur hulle taalgebruik gereflekteer. Jy wys hierdeur vir ander mense hóé jy sin maak van die konsepte rondom jou.

Jy gebruik met ander woorde elke dag metonimie, want jy gebruik die naam van een entiteit om te verwys na ’n ander entiteit wat daarmee verband hou (Lakoff & Johnson 1980:35). Anders gestel: Jy benoem ’n sekere saak of entiteit nie direk nie, maar indirek (Nordquist 2018).