Stal items per gids uit: Taalkommissie

Ek wil ʼn ding sê en ek gaan hom sê.

Die afgelope week het die Taalkommissie (TK) van die Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns (SAAWK) vir die tweede keer in sy bestaan in Windhoek, Namibië vergader. Die eerste keer was in Maart 2013.

Waarom wéér in Namibië vergader? Namibië het die tweede grootste populasie moedertaalsprekers van Afrikaans in die wêreld (naastenby 200 000). (Australië is die land met die derde grootste populasie met so ongeveer 35 000 Afrikaansmoedertaalsprekers.) Daarom dien daar ook Namibiërs by wyle in die Taalkommissie, byvoorbeeld Herman Beyer (tot en met 2017) en Leona Compion (vanaf 2018; flussies meer oor haar). Soos die vorige keer, het ons die afgelope week ook die nuwe Afrikaanse woordelys en spelreëls (AWS) in die Namibiese media en by ʼn onderwyserskongres bekend gestel.

As jy teen dié tyd nog nie gehoor het van die gloednuwe Afrikaanse woordelys en spel­reëls (AWS) nie, was jy waarskynlik met vakansie in die boendoe.

Donderdagaand 3 Augustus 2017 is dié eeufeesuitgawe by ’n luisterryke geleentheid op die dak van die Media24-gebou in Kaapstad bekend gestel. RSG het die bekendstelling regstreeks uitgesaai, Coenie de Villiers het ’n opreggeteelde hond uit ’n bos uit gesing, die kameras het gerol en geflits, daar is feestelik gefuif en gebras. Die uitgewer, Pharos Woordeboeke, het geen geld en moeite ontsien nie om dié Afrikaanse prestasie met luide geskal te vier.

Die afgelope week het die Taalkommissie (TK) van die Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns vir die derde keer hierdie jaar ruggespraak gevoer. Normaliter is dié voorreg ons slegs twee keer per jaar beskore, maar volgende jaar moet ʼn nuwe Afrikaanse Woordelys en Spelreëls (AWS) verskyn. Dis skouer aan die wiel as ons met onverdrote vlyt ploeg en saai. Ons brand die kers aan drie kante.

Het jy geweet?

• Die huidige TK bestaan uit vier vroue en vyf mans. Hulle is: prof Herman Beyer; prof Frank Hendricks (ondervoorsitter); me Sophia Kapp; dr Frikkie Lombard; dr Phillip Louw; me Jana Luther; prof Marné Pienaar; me Suléne Pilon (sekretaris); en die uwe.
• Vier TK-lede kom uit Gauteng, vier uit Wes-Kaap en een uit Namibië.
• Vyf van die TK-lede is voltydse akademici, vier is taalpraktisyns.
• Die TK word saamgestel op grond van kundigheid wat benodig word vir die uitvoering van sy opdrag.
• Die gemiddelde ouderdom van die huidige TK is 49, met die jongste lid 35 jaar oud en die oudste lid 63. In 2009 was die gemiddelde ouderdom van die TK 56.
• Die kortsdienende lid in die huidige TK dien vier jaar in die kommissie, terwyl Frikkie Lombard al 21 jaar lid is (onder andere vir ʼn lang tydperk as sekretaris). Daar moet nog baie fut in Frikkie wees, want DF Malherbe en TH le Roux het onderskeidelik 52 en 51 jaar in die TK gedien.
• Bekende TK-lede oor die jare heen sluit onder andere CJ Langenhoven, Totius, DF Malherbe, Jan FE Cilliers, Gustav Preller, LW Hiemstra, Johan Combrink en Anton Prinsloo in, om maar net ʼn paar te noem.
• Die totstandkoming van die Taalkommissie kan direk toegeskryf word aan ʼn gloeiende toespraak wat Langenhoven in 1914 oor Afrikaans gelewer het.
• Die eerste AWS het in 1917 die lig gesien. Volgende jaar se elfde uitgawe van die AWS sal dus ʼn eeufeesuitgawe wees. Dit impliseer dat die AWS waarskynlik Afrikaans se oudste, lewende erfenis is.
• Tussen die verskyning van die vorige AWS in 2009 en die volgende ene in 2017 sal die TK vir meer as 700 uur saam in een lokaal vergader het. Dit sluit die ure en ure se monnikewerk uit wat tussen sittings gedoen word.
• TK-lede ontvang geen vergoeding of tantieme nie. Hulle doen dit vir die liefde en plesier van die saak.
• Die AWS is volledig omgeskakel na XML-formaat met die hulp van die Sentrum vir Tekstegnologie (CTexT) aan die Noordwes-Universiteit, Pharos (die uitgewer van die AWS) en TshwaneDje.
• Die TK gebruik ʼn virtuele forum om tussen sittings taalsake te bespreek en besluite te neem. Daarbenewens het die TK ʼn groot versameling van digitale tekste (ongeveer 57 miljoen woorde) wat geraadpleeg word om te help om besluite te neem. Dié korpus kan ook aanlyn deur  navorsers geraadpleeg word via die Virtuele Instituut vir Afrikaans (VivA) se Korpusportaal.
• Die TK het ook ʼn aktiewe en gewilde Facebookblad waar gebruikers se taalvrae beantwoord word. Jy kan ook meer oor die TK en die AWS op Wikipedia lees.

Hierdie rubriek het oorspronklik in Beeld van 01 Oktober 2016 verskyn.