“As jy in die Vrystaat bergklim en voorouers se grafte besoek, sal jy op natuurskatte soos die salpetus afkom.” Dié sin in ’n graad 10-Afrikaans Addisionele Taal-handboek het dié week minstens een Afrikaansonderwyser en haar leerders laat kopkrap.

“Hoeveel tale is daar in die wêreld?” vra iemand per e-pos. Ek antwoord met ’n paar statistieke:

Volgens die taaldatabasis Ethnologue is daar in die wêreld vandag 7 097 lewende tale: 288 in Europa, 1 060 in die Amerikas, 1 306 in die Stille Oseaangebied, 2 143 in Afrika en 2 300 in Asië.

“Kyk hoe die taal verander het sedert 1923,” sê Frikkie Lombard, eindredakteur van die WAT, op Facebook. Dit gaan oor dié sitaat van C. Louis Leipoldt, uit sy boek Skoolgesondheid, wat tussen 1916 en 1934 verskeie kere herdruk is: “Hy (die kind met ’n swak hart) moet veral nie reisies ja nie, en veel sports doen, teen ooraanstrenging waak en trag sy hart so min te oorverg as moontlik.”

Ooraanstrenging, trag, oorverg. “Trag” klink lekker op die oor, sê ander Frikkie, Frikkie Booysen. Maar vandag “probeer” ons net; ons “trag” nie meer nie. Hy trag soms nog, sê Jean Meiring.

Ek blaai deur die elektroniese WAT; soek nog “Leipoldtwoorde”.

Die Engelse werkwoord “run”, vir wanneer ’n mens jou bene op hulle vinnigste gebruik, word in Afrikaans met die werkwoord “hardloop” vertaal. In die meeste ander betekenisse, waar ’n mens nié letterlik met jou voete hardloop nie, is “run” in idiomatiese Afrikaans “loop” of word ’n ander werkwoord gebruik. (“She runs the shop” – “Sy bestuur die winkel.”)

As daar klaar ’n woord is vir ’n ding, hoekom wil ’n mens nog ’n woord hê? “Venue” naas “plek”, “app” naas “toep”, “smoothie” naas “gladdejantjie”?